Nghẹn ở cổ là gì?

Nghẹn ở cổ là tình trạng thức ăn hoặc nước uống khó di chuyển từ miệng xuống dạ dày, làm cho việc nuốt trở nên chậm và tạo cảm giác không thoải mái ở vùng cổ. Người bệnh có thể cảm thấy ho hoặc khó thở khi cố gắng nuốt nước hoặc thức ăn, thậm chí cả nước bọt của chính mình. Thông thường, triệu chứng này thường xảy ra ở người cao tuổi do sự suy yếu của cơ cấu trúc cổ, thực quản, hoặc do một số vấn đề y khoa khác.

Triệu chứng của việc bị nghẹn ở cổ họng

Người bệnh có thể dễ dàng nhận biết triệu chứng nghẹn ở cổ họng thông qua những dấu hiệu sau đây:

• Đau ở cổ khi nuốt
• Cảm giác thức ăn bị kẹt trong cổ họng, ngực hoặc phía sau xương ức
• Tiết nước dãi
• Khản tiếng
• Thức ăn trào ngược
• Ợ nóng thường xuyên
• Hoặc nôn trớ khi nuốt

Nguyên nhân của việc bị nghẹn ở cổ họng

Bất kỳ rối loạn cơ, vấn đề y khoa, hoặc tình trạng nào làm tổn thương cơ hoặc dây thần kinh đều có thể gây ra triệu chứng nghẹn ở cổ họng, bao gồm:

1. Rối loạn cơ

Một số tình trạng rối loạn cơ có thể gây ra triệu chứng nghẹn ở cổ bao gồm:

• Co thắt tâm vị (Achalasia): Một tình trạng hiếm gặp, xảy ra khi cơ vùng thực quản-tâm vị không hoạt động đúng cách, khiến thức ăn khó đi qua dạ dày.
• Rối loạn cơ nhẫn hầu: Đây là tình trạng khi cơ nhẫn hầu co thắt quá mức, gây cảm giác mắc kẹt trong cổ họng.
• Co thắt thực quản: Xảy ra khi cả cơ vòng thực quản trên và dưới đều co thắt quá mức.
• Chứng loạn dưỡng cơ: Một nhóm bệnh di truyền khiến cơ toàn thân yếu dần theo thời gian.
• Bệnh nhược cơ: Bệnh tự miễn làm gián đoạn tín hiệu từ dây thần kinh đến cơ, gây khó kiểm soát cử động của cổ họng và ảnh hưởng đến toàn thân.
• Viêm cơ: Bệnh tự miễn gây yếu cơ, trong đó có cơ ở cổ họng và thực quản.
• Xơ cứng bì: Bệnh tự miễn khiến mô sẹo hình thành trong thực quản, ngăn cản cơ thực quản co bóp đẩy thức ăn vào dạ dày. Bệnh này thường ảnh hưởng đến cơ thể toàn bộ.

2. Tắc nghẽn, thu hẹp cấu trúc thực quản

• Các vấn đề gây tắc nghẽn cổ họng hoặc thu hẹp thực quản, gây ra triệu chứng nghẹn ở cổ họng bao gồm:

• Ung thư: Khối u ở đầu hoặc cổ có thể cản trở quá trình tiêu hóa thức ăn, ví dụ như ung thư thực quản, là loại phổ biến nhất gây ra tình trạng nghẹn cổ họng.
• Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan: Tình trạng này xảy ra khi có quá nhiều tế bào bạch cầu tích tụ trong thực quản, gây cứng khớp và khó nuốt.

• Túi thừa trong thực quản: Các túi thừa hình thành trong niêm mạc của thực quản có thể tạo điều kiện thuận lợi cho thức ăn tích tụ, gây ra cảm giác nghẹn ở cổ họng. Trong số này, túi thừa Zenker là loại phổ biến nhất.
• Vòng thắt thực quản dưới (Vòng đai Schatzki thực quản): Nguyên nhân của vòng thắt thực quản ở đoạn dưới vẫn chưa được xác định rõ ràng, có thể do yếu tố bẩm sinh hoặc do viêm trào ngược từ dạ dày hoặc viêm thực quản gây ra bởi việc sử dụng thuốc. Những vòng thắt này làm gián đoạn quá trình nuốt thức ăn đặc và thường phát triển ở khoảng 25 tuổi.
• Bệnh trào ngược axit dạ dày thực quản (GERD): Sự trào ngược của axit từ dạ dày lên thực quản có thể dẫn đến sự hình thành mô sẹo, kích ứng và thu hẹp thực quản, làm cho quá trình nuốt thức ăn trở nên khó khăn hơn.

3. Các rối loạn hệ thần kinh và não có thể gây ra cảm giác nghẹn ở cổ

• Bệnh xơ cứng teo cơ một bên (ALS): Là bệnh lý gây suy yếu các dây thần kinh kiểm soát cơ bắp.
• Khối u não: Khối u có thể lành tính hoặc ác tính hình thành trong não, gây gián đoạn tín hiệu thần kinh điều khiển cơ bắp.
• Bại não: Bệnh lý bẩm sinh ảnh hưởng đến quá trình vận động của các cơ.

• Bệnh đa xơ cứng (MS): Là bệnh tự miễn làm tổn thương các dây thần kinh trong não và tủy sống, kích thích hệ thống miễn dịch tấn công tế bào khỏe mạnh.
• Bệnh Parkinson: Gây thoái hóa mô trong não, dẫn đến các vấn đề rối loạn vận động và phối hợp.

Các nguyên nhân khác của cảm giác nghẹn ở cổ họng có thể bao gồm nhiễm trùng, chẳng hạn như viêm họng liên cầu khuẩn, cũng như sau các phẫu thuật đầu và cổ như xạ trị ung thư thực quản hoặc ung thư não.

Để chẩn đoán tình trạng nghẹn ở cổ, bác sĩ thường tiến hành các xét nghiệm sau:

• Chụp X-quang thực quản với thuốc cản quang: Khảo sát hình thái thực quản thông qua việc người bệnh nuốt một loại chất lỏng có chứa chất cản quang để tạo ra hình ảnh sáng trên phim.
• Nội soi đường tiêu hóa trên: Đưa ống nội soi xuống cổ họng để thu thập hình ảnh chi tiết về cổ họng, thực quản và dạ dày.
• Nội soi thanh quản: Sử dụng ống soi nhỏ để kiểm tra bên trong cổ họng và thanh quản.
• Nội soi sợi quang (FEES) đánh giá cử động nuốt: Bác sĩ sử dụng camera nhỏ để quan sát quá trình nuốt và xem liệu thức ăn có lọt vào đường thở không.
• Đo áp lực thực quản: Bác sĩ sử dụng ống để đo các cơn co thắt trong thực quản khi người bệnh uống nước.

Điều trị cảm giác nghẹn ở cổ có thể được tiến hành dựa vào nguyên nhân cụ thể:

• Sử dụng thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để xử lý nguyên nhân gây nghẹn ở cổ, như hội chứng trào ngược dạ dày-thực quản.
• Thay đổi chế độ dinh dưỡng: Áp dụng chế độ ăn thức ăn mềm, dễ nhai và tránh các thức ăn hoặc đồ uống quá nóng hoặc quá lạnh.
• Liệu pháp y tế khác: Đối với những tình huống nghẹn ở cổ do vấn đề thần kinh, bác sĩ có thể tiêm botulinum để giảm co thắt cơ hoặc thực hiện thủ thuật mở rộng thực quản hoặc loại bỏ vật cản gây nghẹn.
• Truyền thức ăn bằng đường ống: Trong trường hợp nghẹn ở cổ tiến triển nghiêm trọng, gây cản trở quá trình ăn uống, bác sĩ có thể chỉ định truyền thức ăn bằng đường ống để cung cấp chất dinh dưỡng trực tiếp cho ruột và dạ dày, đồng thời hỗ trợ cơ thể để chuẩn bị cho quá trình điều trị tiếp theo.

Về việc phòng ngừa cảm giác bị nghẹn ở cổ họng, không có biện pháp nào có thể đảm bảo tuyệt đối. Tuy nhiên, việc ăn chậm và nhai kỹ thức ăn có thể giúp giảm nguy cơ khó nuốt. Đồng thời, việc đi thăm khám sớm khi có bất kỳ triệu chứng bất thường nào ở cổ họng sẽ giúp chẩn đoán và điều trị kịp thời, ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm sau này, đặc biệt là biến chứng hít sặc (do thức ăn từ thực quản rơi vào đường thở).

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nên đến khám bác sĩ nếu cảm giác nghẹn ở cổ họng tái phát thường xuyên. Các trường hợp nghẹn cổ kèm theo khó thở, yếu cơ đột ngột, không thể nuốt thức ăn đều là những tình huống nguy hiểm, cần được cấp cứu ngay lập tức để tránh đe dọa tính mạng.