Phương pháp điều trị chốc đầu ở trẻ nhỏ

Bệnh chốc đầu là một bệnh da liễu phổ biến ở trẻ em, do tụ cầu vàng và liên cầu gây ra. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trẻ bị chốc đầu có thể gặp các biến chứng tại chỗ hoặc toàn thân.

1. Khái niệm về chốc đầu

Chốc đầu là một tình trạng nhiễm khuẩn thường gặp ở trẻ em. Nó được đặc trưng bởi sự xuất hiện của các tổn thương da có bọng nước nông, rải rác, mủ hóa và khi vỡ, hình thành vảy tiết. Chốc đầu thường do tụ cầu vàng, liên cầu hoặc cả hai gây ra. Bệnh này có khả năng lây truyền dễ dàng từ trẻ này sang trẻ khác, thậm chí từ vùng da bị bệnh đến vùng da khỏe trên cơ thể của chính trẻ bệnh. Nếu không được phát hiện và điều trị chốc đầu kịp thời, trẻ có thể gặp các biến chứng tại chỗ và toàn thân.

2. Triệu chứng của trẻ bị chốc đầu

Triệu chứng của chốc đầu ở trẻ phụ thuộc vào hình thái tổn thương và có thể được chia thành hai dạng: chốc có bọng nước và chốc không có bọng nước.

2.1. Chốc có bọng nước:

Chốc có bọng nước thường do tụ cầu gây ra.

Các đặc điểm tổn thương bao gồm:

• Ban đầu, xuất hiện các mảng da màu đỏ có kích thước từ 0,5 đến 1 cm, các mảng này căng ra và nhanh chóng hình thành các bọng nước trên bề mặt.
• Bọng nước có bề mặt nhăn nheo, có quầng đỏ xung quanh và sau một thời gian ngắn, chúng trở thành bọng mủ đục.
• Sau vài ngày hoặc vài giờ, bọng nước vỡ và hình thành vảy tiết màu vàng nâu hoặc nâu nhạt, làm tóc bết dính và gây khó chịu.
• Trẻ bị chốc đầu thường hồi phục hoàn toàn sau 7-10 ngày và tổn thương không để lại sẹo, tuy nhiên, ngứa da có thể khiến trẻ gãi, làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

2.2. Chốc không có bọng nước:

Chốc không có bọng nước thường do liên cầu tan huyết nhóm A gây ra.

Các đặc điểm tổn thương bao gồm:

• Trẻ bị chốc đầu không có bọng nước nhưng vẫn xuất hiện mụn mủ trên da đầu. Mụn mủ nhanh chóng tróc mủ, gây ra tiết dịch ẩm ướt và không có bọng nước.
• Tổn thương có dạng giống như bệnh nấm da, có thể có vảy da màu nâu nhạt, quanh vùng tổn thương có quầng đỏ. Đôi khi có các tổn thương nhỏ xung quanh vùng chốc.
• Chốc đầu không có bọng nước ở trẻ em thường khỏi sau 2-3 tuần.

Bệnh chốc đầu ở trẻ em thường không gây nguy hiểm, tuy nhiên, nếu không được chữa trị đúng cách và kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

Tại chỗ:

• Chàm hóa: Trẻ bị chốc đầu có thể tái phát nhiều lần, gây ra sự xuất hiện của nhiều mụn nước mới và ngứa.
• Chốc loét: Thường xảy ra ở trẻ em, người già suy dinh dưỡng nặng, và người có hệ miễn dịch suy weakened. Tổn thương sẽ ăn sâu vào da đầu, và khi hồi phục, sẽ để lại sẹo ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Toàn thân:

• Nhiễm trùng máu: Thường do tụ cầu gây ra, nguy cơ nhiễm trùng máu cao trong nhóm người có hệ miễn dịch yếu.
• Viêm cầu thận cấp: Thường diễn biến trong khoảng 3 tuần.
  Ngoài ra, còn có thể xảy ra viêm mô tế bào sâu, viêm quầng, viêm hạch, viêm phổi, viêm xương, …

3. Cách điều trị chốc đầu ở trẻ em

3.1. Sử dụng dung dịch kháng khuẩn

Thuốc đỏ (eosine):

• Thuốc đỏ có khả năng diệt khuẩn tốt và thường được sử dụng để điều trị vết thương hở và làm khô vết thương. Thuốc đỏ an toàn và nhẹ nhàng cho trẻ em, tuy nhiên, nếu sử dụng lâu dài, thành phần chứa thủy ngân trong thuốc đỏ có thể gây ra các tác dụng phụ như mẩn ngứa, bong da, v.v.
• Cách sử dụng: Vệ sinh sạch sẽ vết chấn thương bằng khăn mềm, sau đó loại bỏ vảy chấn thương. Nhỏ trực tiếp thuốc đỏ lên hoặc dùng tăm bông bôi lên vết chấn thương. Sau khi thuốc khô, không cần rửa lại với nước.

Xanh methylene:

• Xanh methylene thường được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn, virus và nấm gây bệnh. Nó an toàn khi bôi lên vết thương hở và không gây khô rát hoặc kích ứng da. Tuy nhiên, nó chỉ diệt khuẩn trong phạm vi hạn chế, tác dụng lâu và có thể gây kích ứng đối với người có da nhạy cảm.
• Cách sử dụng: Vệ sinh sạch sẽ vết chấn thương bằng khăn mềm, sau đó loại bỏ vảy chấn thương. Nhỏ trực tiếp xanh methylene lên hoặc dùng tăm bông bôi lên vết chấn thương. Sau khi thuốc khô, không cần rửa lại với nước. Bôi nhiều lần trong ngày sẽ giúp chữa bệnh chấn thương đầu hiệu quả hơn.

Thuốc tím (dung dịch KMnO4 loãng):

• Thuốc tím có công dụng tương tự thuốc đỏ và xanh methylene trong việc điều trị chấn thương đầu và có thể sử dụng trên các tổn thương phồng rộp, rỉ nước và mưng mủ. Tuy nhiên, thuốc tím có khả năng kháng khuẩn ở mức trung bình, dễ bị oxy hóa và để lại màu trên da khi bôi. Chỉ sử dụng dung dịch KMnO4 khi có chỉ định của bác sĩ.
• Cách sử dụng: Vệ sinh sạch sẽ vết chấn thương bằng khăn mềm, sau đó loại bỏ vảy chấn thương. Dùng tăm bông chấm dung dịch KMnO4 lên vết chấn thương. Sau khi sử dụng, đậy nắp lọ dung dịch KMnO4, không để miệng lọ chạm vào vết thương vì dung dịch KMnO4 dễ bị nhiễm khuẩn.

Chlorhexidine:

• Chlorhexidine là một phương pháp điều trị chấn thương đầu ở trẻ em thường được sử dụng. Chlorhexidine có khả năng diệt vi khuẩn, virus, nấm và có tác dụng kéo dài. Tuy nhiên, Chlorhexidine có thể gây kích ứng da, rát da, mẩn ngứa, làm chậm quánhững quá trình lành vết thương và có thể làm trầy da.
• Cách sử dụng: Rửa sạch vùng chấn thương bằng nước sạch hoặc dung dịch muối sinh lý. Sau đó, dùng bông tẩm chlorhexidine và chà nhẹ lên vết thương. Không cần rửa lại với nước sau khi sử dụng.

3.2. Sử dụng thuốc kháng sinh

Trong một số trường hợp, khi có nhiễm trùng hoặc nguy cơ nhiễm trùng từ chốc đầu, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh chỉ được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ và theo đúng liều lượng và thời gian quy định.

3.3. Các điều trị khác

Khi tổn thương lan rộng hoặc lan tỏa toàn thân và có nguy cơ biến chứng thì có thể chỉ định kháng sinh đường uống trong 5 – 7 ngày và điều trị biến chứng (có thể sử dụng các kháng sinh nhóm β-Lactam, Macrolid, Cephalosporin, Penicillin bán tổng hợp, …). Nếu trẻ ngứa nhiều thì sẽ được chỉ định thêm thuốc kháng histamin như Phenergan, Loratadin, … Nếu chốc kháng thuốc cần điều trị theo kháng sinh đồ.

4. Lưu ý khi chăm sóc trẻ bị chốc đầu

Khi trẻ bị chốc đầu, cha mẹ hoặc người chăm sóc cần thực hiện các biện pháp chăm sóc đúng cách để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng và hạn chế biến chứng. Dưới đây là một số biện pháp cần áp dụng:

1. Giữ cho cơ thể trẻ thoáng mát: Hãy mặc cho trẻ những bộ quần áo bằng vải bông mỏng, thoáng khí và có khả năng thấm hút mồ hôi, tránh để da trẻ tiếp xúc với không khí quá nhiều.
2. Rửa sạch vùng chấn đầu của trẻ: Trẻ cần được tắm rửa sạch sẽ. Bạn có thể sử dụng nước thuốc tím pha loãng với tỉ lệ 1/10.000 hoặc một số loại nước tắm chứa các thành phần tự nhiên như lá chè xanh để làm khô và lành vết thương.
3. Cắt tóc gọn gàng: Việc cắt tóc ngắn sẽ giúp việc chữa trị chấn đầu thuận tiện hơn, dễ dàng vệ sinh và bôi thuốc lên vết thương, đồng thời ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.
4. Hạn chế trẻ gãi vùng chấn đầu: Trẻ không nên được phép gãi vào vùng chấn đầu vì điều này có thể làm tăng nguy cơ tổn thương và lây lan vi khuẩn đến các vùng da khác trên cơ thể.
5. Thay và giặt sạch quần áo cho trẻ hàng ngày, cắt móng tay ngắn gọn.
6. Tạo môi trường sạch sẽ và khô ráo cho trẻ: Hãy đặt trẻ ở những nơi sạch sẽ và khô ráo, tránh tiếp xúc với bụi bẩn và côn trùng đốt. Hạn chế việc trẻ chơi gần các vật cứng, nhọn để giảm nguy cơ xây xát da.
7. Cung cấp cho trẻ các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất như cá, thịt, sữa, rau xanh, và quả chín để tăng cường hệ thống miễn dịch.
8. Đặc biệt, khi trẻ bị chấn đầu, cần cho trẻ nghỉ học để kiểm soát sự lây lan của bệnh và hạn chế lây sang trẻ khác.

Tuy các biện pháp trên có thể hữu ích, tuy nhiên, cách tốt nhất và an toàn nhất vẫn là đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ. Cha mẹ nên tham khảo và chăm sóc trẻ theo tư vấn từ các chuyên gia y tế.